Linux ve Windows Arasýndaki Bazý Temel Farklar

Linux ve Windows Arasýndaki Bazý Temel Farklar

Öncelikle, bu bir bilimsel yayýn titizliðiyle veya kitap yazma mantýðýyla hazýrlanan, derin analiz amaçlý bir belge deðildir. Ayný þekilde bu yazýnýn amacý iþletim sistemlerinden birini yerden yere vurmak ve diðerini de göklere çýkarmak da deðildir. Asýl amaç, iþletim sistemleri arasýndaki belli bazý temel farklarý ortaya koymak ve özelliklede Linux iþletim sistemi ile ilgili yanlýþ inançlarý öðrendiklerim ve tecrübelerimin ýþýðýnda ortaya çýkarmaktýr.

90'lý yýllardan önce bilgisayar okur-yazarý olabilmek büyük maharet gerekiriyordu. Bilgisayarýnýzý kullanabilmek ve ona görevler verebilmek için onlarca komutu aklýnýzda tutmanýz, her bir komutun syntax'ýný ve parametrelerini nerede, nasýl klavyeden girmeniz gerektiðini bilmeniz gerekiyordu. 90'lý yýllarda ortaya çýkan window (pencere) sistemi gibi kullanýcý arayüzleri sayesinde bilgisayar kullanmak için sadece bir mouse'a hükmedebilmeniz yeterli duruma geldi. Daha önceleri bir dosyayý bir yerden diðer bir yere kopyalamak için, dosyanýn adýna ve kopyalanacak yere baðlý olarak, 1 veya 2 satýrdan oluþan komutu klavyeden yazmanýz gerekirken, bu arayüzler yardýmýyla mouse'a bir kaç týklama ile bu iþlemleri yapabiliyorsunuz.

Iþletim sistemleri, pencere sistemi gibi arayüzleri kendi sistemlerine ilave ettiler ve böylece günümüzün bilgisayarlarýnýn arayüzlü temelleri atýlmýþ oldu. Bu konuda Microsoft'un getirdiði yenilikleri unutmamak gerekir. Bu yenilikler, Microsoft'un sistemlerini en çok kullanýlan sistemler haline getirdi. Bir kere kolay yolu gören insanlar, Linux gibi henüz masaüstü ortamlarýný veya pencere sistemi gibi arayüzleri sistemine katmamýþ iþletim sistemlerini “zor kullanýlabilen” olarak adlandýrmaya baþladýlar. Belki de bu yüzden hala bir arkadaþýnýza “Linux iþletim sistemini bir dene” dediðinizde, “Yok hayýr, O'nu kullanmak için çok iyi bilgisayar kullanabilmek gerekir” gibi garip bir cevap alýrsýnýz. Halbuki artýk KDE, Gnome, IceWM, WindowMaker gibi çok çeþitli ve kullanýcý dostu masaüstü ortamlar Linux içerisinde mevcuttur.

Linux iþletim sistemine, Windows iþletim sistemi gibi bir iþletim sisteminden ilk kez geliyorsanýz, farklý bir “kültüre” hazýr olmalýsýnýz. Açýk kaynak kodu ve diðer standartlarý, neredeyse her özelliði deðiþtirebilme avantajý, özgür yazýlým... Özgür yazýlým sadece ücretsiz yazýlým anlamýnda deðildir, bunun yanýnda özgürlüðü de kasteder. Kaynak kodlarý açýk olduðu için C programlama dilini de kullanarak iþletim sisteminin en derin ayarlarý üzerinde oynayabilir ve istediðiniz deðiþiklikleri yapabilirsiniz. Bu nokta da son kullanýcý açýsýndan, sistemin derinliklerine girmeye ve C dili bilmeye gerek yoktur. Iþletim sisteminin bu tür kodlar üzerinde oynamaya ve izin verir olmasý bir avantaj iken, Linux'la ilgili yanlýþ inançlara davetiye çýkartmaktadýr. Örneðin bilgisayarýna virüs girmiþ olan bir arkadaþýma, çeþitli öneriler sunarken, bir ara Linux'u denemesini söyledim ki özellikle o tür virüslerin Linux'un yapýsýndan dolayý sisteme zarar veremeyeceklerini açýkladým. Arkadaþýmýn ertesi günlerde bu anlattýðým konuyu araþtýrýp verdiði yanýt þuydu: ”Bilgisayardan anlayan birine sordum, Linux kullanmak için C bilmek gerekir dedi...”. O “bilgisayardan anlayan” arkadaþý ayný zamanda o virüsün Linux'ta silinemeyecek þekilde kendisini yazdýðýný anlatmýþ. Bu arada kastedilen virüsün Windows XP'de bulunan bir açýktan faydalanan Blaster virüsü olduðunu belirtmeliyim.

Son kullanýcý açýsýndan iþletim sistemlerine bakýldýðýnda, “Tak ve Kullan” özelliði Win XP için bir artý oluþturmaktadýr. Sürücüyü elle yüklemek istemeyenler için oldukça iyidir. Yavaþ yavaþ bu özellik Linux içerisine de alýnýyor. Linux'un bu konuda çeþitli sebeplerden dolayý geri kaldýðýný itiraf etmeliyim, fakat þunu da belirtmeliyim ki, Windows, Macintosh gibi iþletim sistemlerinin geliþim hýzlarý ile karþýlaþtýrýldýklarýnda Linux iþletim sisteminin geliþim hýzý, ýþýk hýzý civarýndadýr. Sürekli yenilikler eklenerek ve eksiklikler tamamlanarak Linux geliþtirilir. Amacý sadece bilgisayarý kullanmak olan, programlama ile uðraþmayan kullanýcýlar, bu geliþtirme sürecine katký saðlamasalarda, kaynak kodu açýk olduðu için, tüm Dünya'dan programlamacýlar bu geliþime katký saðlamaktadýrlar ve iþletim sistemini daha iyiye götürmektedirler. Yukarýdaki Blaster virüsünü örnek verecek olursak, Win XP iþletim sistemi piyasaya sürüldüðünde, bu virüsün faydalanacaðý RPC açýðýndan Microsoft'un haberi yoktu. Zaten her iþletim sistemi uzun uðraþlar ve titiz çalýþmalar sonucunda piyasaya sürülür. Fakat gözden kaçan hatalar ve açýklar mutlaka vardýr. Bu hata ve açýklarý bulmak içinse üreticiler, sistem piyasaya sunulduktan sonra da çalýþmaya devam ederler. Bu nokta da, Microsoft kaynak kodlarý açýklamadýðý için, olasý açýklar sadece kendi çalýþanlarý tarafýndan bulunuyor ve bu açýklar için gerekli yamalar internet üzerinden yayýnlanýyor. Diðer taraftan ayný þekilde Linux iþletim sistemleri de piyasaya sürüldükten sonra hatalarý ve açýklarý aranmaya baþlanýyor. Kaynak kodlar açýk olduðundan dolayý, Dünya çapýnda programlama konusunda tecrübe sahibi olan kullanýcýlarýnda yardýmýyla açýklar bulunuyor ve yamalarý hemen yayýnlanýyor. Kodlarý inceleyen insan gücü daha fazla olduðundan dolayý, bulunan açýk sayýsý kimi zaman hafta da 200-300 kadar oluyor. Bu rakama bakarak Linux iþletim sisteminin açýklarla dolu berbat bir sistem olduðu düþünülmesin. Tam tersine bu bir iþletim sistemi için artý özelliktir. Çünkü çok kýsa zamanda çok fazla açýk kapatýlmýþ oluyor.

Linux'un farklý bir kültür olduðundan bahsetmiþtim. Bu farklý kültür, dosya sistemine ve dizin yapýsýna da yansýmýþtýr. Dizinlerin yapýlarý, yeni kullanýcýlarýn gözünde karmaþýk olarak görülmekte ve bu ilk izlenim de Linux açýsýndan pek iyi olmamaktadýr. Aslýnda, dizin yapýsýndaki farklýlýða bir kere alýþtýktan sonra, sistem dosyalarýnýn ve kullanýcýlarýn ev (home) dizinlerinin daha kullanýþlý olduðu gerçeði keþfedilir. Windows'a NTFS dosya sistemi ile birlikte gelen yazma, okuma ve uygulama izinlerinin üzerindeki kontrol hakimiyeti, Linux'un doðasýndaki güvenlik arzusu ile birlikte ezelden beri vardýr. Linux'un daha dinamik ve daha hýzlý geliþtirilebilmesine raðmen, kullanýcý sayýsý buna paralel olarak ayný oranda artýþ göstermiyor veya gösteremiyor. Yukarýda belirttiðim birkaç sebep bu konuda etkili olabilir. Fakat bunlardan daha önemli olan etken, þu anda yerleþmiþ bir Windows standardýnýn olmasýdýr. Nereye giderseniz gidin, hangi bilgisayarý açarsanýz açýn bir Windows iþletim sistemi ile karþýlaþýrsýnýz. Ofislerde, iþ yerlerinde, fabrikalarda, okullarda, internet kafelerde ve daha bir çok yerde... Iþ, eðlence, oyun vb uygulamalarý yazan firmalar, programlarýný yazarken bunu göz önünde tutuyorlar. Bir oyun yazýlým firmasýnýn temel amacý yazdýðý oyunu sattýrmaktýr. Bunun için 40 milyon kullanýcýsý olan bir iþletim sistemini mi seçmesi daha doðru olur yoksa yüzmilyonlarca kullanýcýsý olan iþletim sistemini seçmesi mi? Elbette firmanýn çýkarlarýna en uygun düþen seçim yapýlýr ve bu seçim takdir edersiniz ki Linux'un aleyhindedir. Programlar hangi iþletim sisteminde çalýþýyorsa, kullanýcýlar o iþletim sistemini seçer ve hangi iþletim sistemi kullanýlýyorsa programlar o iþletim sistemi için yazýlýr. Bu aslýnda yumurta-tavuk iliþkisinin pratiðe dönüþmüþ halidir. Yazýlým firmalarýnýn, programlarýný Linux'ta çalýþacak þekilde yazmamalarýnýn bir sebebi de, Linux'un Açýk Kaynak Kodu felsefesidir. Firmalar, kodlarýný açmak, paylaþmak istemiyorlar. Buna benzer olarak modem, ses kartý, ekran kartý gibi cihazlarýn sürücülerinin de Linux içerisine aktarýlmasý zor oluyor. Bazý üreticiler ürünlerinin Linux sürücüsünü yayýnlýyor olsalar da, Linux felsefesini kavrayamadýklarýndan veya uygulamak istemediklerinden dolayý kaynak kodlarýný paylaþmýyorlar. Linux'ta kullanýcý sayýsýnýn az olmasýnýn bazý avantajlarý da vardýr. Mesela, virüs, trojan, dialer, solucan gibi zararlý program yazan kiþilerin amacý da yazdýklarý programlarýn daha çok etki göstermesidir ve bunun içinde daha çok kullanýlan iþletim sistemlerini seçerler. Windows kullanýrken yanlýþlýkla bir dialer'a týkladýðýnýzda, telefon faturasýnýn kabarýklýðý size ay sonunda acý bir sürpriz olacaktýr. Fakat Linux içerisinde bu dialer'e týklarsanýz, o zararlý programýn Linux için matematikteki etkisiz eleman iþlevine sahip olduðunu görürsünüz. Linux içinde yazýlan zararlý programlar vardýr. Ama genel olarak root kullanýcýsý ile o programlarý çalýþtýrmýyorsanýz veya internete root haklarý ile girmiyorsanýz, sizin root þifrenizi ele geçiremeyeceði için home dizini dýþýnda bir yerde etkili olamazlar ve bu sebeple bulup yoketmesi kolaydýr.

Bu yazýnýn amacý, daha önce de dediðim gibi derin bir analiz yapmak ve birini övüp diðerini eleþtirmek deðildi. Bazý farklara kýsaca deðinmek ve genel bir fikir oluþturmaktý. Tam olarak iþletim sistemlerinin analizini yapmak, artý ve eksilerini deðerlendirmek için binlerce sayfa yazmak gerekir. Hem Windows'un hem Linux'un ve diðer iþletim sistemlerinin uzun uðraþ ve çalýþmalar sonunda piyasaya sürüldüðünü ve her birinin kendilerine ait üstün ve zayýf yanlarýnýn olduðunu kabul etmeliyiz. Mümkün olduðu kadar kýsa ve öz tutmaya çalýþtýðým bu yazýda, her ne kadar objektif olmaya çalýþtýysam da elimin birazcýk Linux lehine kaydýðýný itiraf etmeliyim.